Atopowe zapalenie skóry, znane także jako AZS, to wyjątkowo nieprzyjemne schorzenie dotykające dzieci i dorosłych. Zmiany skórne, których doświadcza osoba chora, potrafią utrudniać codzienne funkcjonowanie, co przekłada się na stale obniżający się nastrój. Na szczęście istnieją sprawdzone sposoby, które pomagają łagodzić objawy AZS. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o samej chorobie, przyczynach jej powstawania, a także o pielęgnacji skóry atopowej, zapoznaj się z poniższym tekstem!
Atopowe zapalenie skóry – co to jest?
Atopowe zapalenie skóry (łac. dermatitis atopica)zaliczane jest do przewlekłych chorób zapalnych skóry. Jedną z jej charakterystycznych cech są momenty wygaszania i ponownego nawrotu objawów. Choroba AZS kojarzony się najczęściej z dziećmi i młodzieżą, występuje jednak także wśród osób dorosłych.
Przyczyny powstawiania AZS
Dokładne przyczyny powstawania atopowego zapalenia skóry nie są obecnie znane. Przypuszcza się, że u źródła schorzenia może leżeć połączenie czynników genetycznych, środowiskowych i odpornościowych.
Czynniki genetyczne
W przypadku czynników genetycznych główną rolę w wywoływaniu AZS przypisuje się białkom, które budują barierę naskórkową. Przy zaburzeniu budowy tego białka łatwiej o tworzenie się stanów zapalnych. Atopowe zapalenie skóry, którego podstawą jest wpływ DNA, ma przeważnie dużo poważniejszy przebieg niż wynikające z innych przyczyn. Spekuluje się także, że to uszkodzony naskórek może być powodem różnorodnych infekcji, co w konsekwencji doprowadza do rozregulowania układu odpornościowego.
Czynniki środowiskowe
Podobnie jak w przypadku wielu innych schorzeń o podłożu alergicznym, rozwojowi tego sprzyjają czynniki środowiskowe. Jedną z hipotez jest tzw. hipoteza nadmiernej higieny, która polega na ograniczaniu kontaktu z różnorodnymi substancjami od wczesnego dzieciństwa. Przez to układ immunologiczny nie ma szansy na prawidłowe rozwinięcie się, co skutkuje nadwrażliwością organizmu na różne czynniki.
Czynniki psychologiczne
Nie wolno także zapomnieć o hipotezie, według której nasilanie się AZS wynika z czynników psychologicznych, np. podczas odczuwania silnych emocji lub wzmożonego stresu. Osobom doświadczającym atopowego zapalenia skóry radzi się zatem, aby w miarę możliwości unikały sytuacji, które mogą wywoływać u nich nadmierny niepokój.
AZS a atopia
Każdy, kto interesuje się AZS, na pewno nie raz natknął się także na pojęcie atopii. To zjawisko, które leży u podstaw atopowego zapalenia skóry. Oznacza bowiem predyspozycję do reakcji alergicznej na różnorodne substancje. Osoby z atopią mają układ odpornościowy, którego głównym zadaniem jest odpowiedź alergiczna. Atopicy mają też do czynienia z wysokim stężeniem przeciwciał typu IgE we krwi – czyli tych, które są odpowiedzialne za rozwój alergii.
Atopia jest także podstawą innych chorób, które mają podłoże alergiczne, np.:
- wszelkiego rodzaju alergii pokarmowych;
- astmy oskrzelowej;
- alergicznego nieżytu nosa.
Najczęstsze objawy AZS
Objawy atopowego zapalenia skóry najczęściej pojawiają się jeszcze w dzieciństwie, jeszcze przed ukończeniem 5. roku życia. Choroba obejmuje zwykle doły łokciowe i podkolanowe, tułów, dłonie oraz twarz (w przypadku niemowląt).
Do najbardziej typowych objawów AZS należą:
- wysuszenie skóry;
- pękanie i przebarwienia skóry;
- zmiany skórne o typie rumieniowym, grudkowym lub wysiękowym;
- świąd skóry;
- lichenifikacja skóry;
- biały dermografizm;
- pogrubienie skóry.
Co zaostrza objawy atopowego zapalenia skóry?
Jak już wspomnieliśmy, objawy atopowego zapalenia skóry mogą na zmianę ulegać remisji i nawrotom. Niektóre czynniki sprawiają, że objawy choroby wyraźnie się nasilają. Są to m.in.:
- zmiana temperatury otoczenia;
- alergeny (zarówno wziewne, jak i pokarmowe);
- niektóre materiały i substancje (np. zawarte w kosmetykach).
Leczenie i pielęgnacja skóry atopowej
Leczenie atopowego zapalenia skóry jest procesem trudnym i czasochłonnym. Sposoby zwalczania choroby dzieli się na metody:
- farmakologiczne;
- niefarmakologiczne.
Sposoby farmakologiczne
Podczas ostrych nawrotów AZS znaczącą rolę odgrywają leki stosowane miejscowo. Najczęściej wykorzystuje się maści glikokortykosteroidowe, o działaniu przeciwzapalnym. Nie nadają się one jednak do stosowania przewlekłego, mogą bowiem nieść za sobą skutki uboczne (np. ścieńczenie skóry). Prócz nich najczęściej spotykanymi preparatami leczniczymi są tzw. inhibitory kalcyneuryny, takie jak takrolimus i pimekrolimus. Nie powodują one takich efektów ubocznych jak sterydy, są jednak znacznie droższe. Na pojawiające się infekcje skórne można także stosować antybiotyki.
Prócz środków stosowanych miejscowo często wdraża się także leki o działaniu ogólnoustrojowym. Najczęściej są to:
- glikokortykoidy doustne;
- immunosupresanty (np. metotreksat i cyklosporyna);
- leki antyhistaminowe, które pomagają hamować wyjątkowo uciążliwy świąd.
Sposoby niefarmakologiczne
Terapia niefarmakologiczna przeciw AZS polega przede wszystkim na smarowaniu skóry preparatami bogatymi w emolienty. Dzięki zawartym w nim tłuszczom płaszcz lipidowy skóry i bariera naskórka mają szansę na odbudowę. Ponadto emolienty zatrzymują wodę w głębokich warstwach skóry, zapobiegając nadmiernej suchości skóry. Osoba chora, która ma współistniejące alergie pokarmowe, powinna stosować dietę eliminacyjną. Oprócz tego konieczne jest unikanie czynników, które mogą zaostrzać objawy atopowego zapalenia skóry – odradza się korzystanie z gorących kąpieli, noszenie niektórych materiałów czy stosowanie mocno perfumowanych kosmetyków.
Często polecaną metodą leczenia niefarmakologicznego jest fototerapia. Polega ona na naświetlaniu skóry promieniami ultrafioletowymi w miejscach, które są objęte zmianami. Metoda pozwala złagodzić takie objawy jak świąd czy stany zapalne.
Pielęgnacja skóry atopowej na co dzień
Łagodzenie objawów AZS to nie tylko wdrożenie terapii i zażywanie leków. Podstawą leczenia jest bowiem stosowanie odpowiedniej pielęgnacji na co dzień. Dzięki niej skóra ma szansę odbudować barierę ochronną, a świąd przestaje być tak dokuczliwy. O czym warto pamiętać przy pielęgnacji skóry atopowej? Kilka czynności, które warto wykonywać, to:
- stosowanie łagodnych mydeł, szamponów i balsamów – należy bardzo uważanie zapoznać się ze składem kosmetyków lub po prostu wybierać te przeznaczone dla osób z AZS;
- pranie ubrań i pościeli w środkach dla alergików – zbyt intensywnie perfumowane środki piorące mogą podrażniać wrażliwą, atopową skórę;
- branie pryszniców w letniej wodzie – długie kąpiele w gorącej wodzie sprawiają, że skóra staje się mocno przesuszona;
- delikatne osuszanie skóry po myciu – atopowej skóry nie wolno pocierać;
- regularne nakładanie balsamów bogatych w emolienty – szczególnie ważne będzie po wyjściu spod prysznica.
Atopowe zapalenie skóry – podsumowanie
Atopowe zapalenie skóry to schorzenie wyjątkowo nieprzyjemne i trudne w leczeniu. Osoby nim dotknięte muszą stosować się do wielu reguł, aby objawy chorobowe miały łagodny przebieg i nie przeszkadzały w codziennym funkcjonowaniu. Na szczęście, dzięki coraz większej wiedzy o pielęgnacji skóry atopowej oraz leków, które łagodzą jej objawy, większość pacjentów z AZS może żyć zupełnie normalnie. Ważne jest stosowanie się do rad lekarza oraz konsekwentne i regularne nawilżanie skóry.
